Bir alışveriş merkezinde mağaza çeşitliliği, kampanyalar ya da mimari estetik ne kadar güçlü olursa olsun, eğer içeride bunaltıcı bir sıcaklık, rahatsız edici bir hava veya kötü bir koku varsa müşteri orada kalmak istemez.
Ve bu doğrudan satışlara etki eder.
Görünmeyen ama etkisi çok net olan bir sorunla karşı karşıyayız:
HVAC sistemindeki arızalar ve performans düşüklüğü.
Peki bir havalandırma veya iklimlendirme arızası, gerçekten satış rakamlarını etkileyebilir mi?
Nasıl fark edilir? Ne gibi sonuçlara yol açar? Gelin adım adım inceleyelim.
- HVAC Arızaları AVM İçinde Nasıl Hissedilir?
AVM’lerde HVAC sistemleri (Isıtma, Havalandırma ve Klima), iç ortamın sıcaklık, nem, hava kalitesi ve konfor dengesini sağlar. Sistemlerde meydana gelen bir arıza doğrudan şu etkileri oluşturur:
| Belirti | Müşteri Yorumları |
| Aşırı sıcaklık / soğukluk | “İçerisi çok sıcak / buz gibi” |
| Durgun hava | “Çok havasızdı, bunaldık” |
| Kötü koku | “Yemek katı gibi kokuyordu her yer |
| Duman / kirli hava | “Duman kokusu burnumu yaktı |
| Gürültülü sistem | “Kafam şişti, gürültü vardı sürekli” |
Bu etkiler müşteride rahatsızlık, kısa süreli kalış, düşük harcama ve tekrar gelmeme gibi sonuçlar doğurur.
2. Satış Rakamlarına Olan Etkisi
Azalan Müşteri Kalış Süresi
HVAC sistemleri düzgün çalışmadığında:
- İnsanlar mağazalarda daha az vakit geçirir
- Gıda katında oturmak istemezler
- Sinema gibi uzun süreli etkinlikler tercih edilmez
- AVM’ye tekrar gelme ihtimali azalır
Ziyaretçi süresindeki %20 azalma, birçok sektörde %10–15 arası satış düşüşüne yol açabilir.
Soğutma Arızasında Yaşanan Ticari Kayıplar (Örnek Senaryo)
- Temmuz ayında 1 hafta boyunca AVM soğutması çalışmadı.
- Klima sorunu sebebiyle ortalama mağaza ziyaret süresi 14 dakikadan 7 dakikaya düştü.
- Yiyecek içecek katındaki masa doluluk oranı %40 azaldı.
- Sinema iptalleri ve bilet iadeleri %25’e ulaştı.
- Tüm AVM genelinde ciro %18 düştü.
3. Kiracılar Üzerindeki Etkisi
HVAC arızası sadece ziyaretçiyi değil, kiracı memnuniyetini de etkiler.
| Etki | Kiracı Tepkisi |
| Terlemeye neden olan sıcaklık | “Müşteri denemeden çıkıyor” |
| Koku ve hava problemi | “Ürünlere zarar veriyor” |
| Tozlu hava | “Sürekli temizlik yapmak zorundayız” |
| Klima gürültüsü | “Çalışanlarımız baş ağrısıyla çıkıyor” |
| Havasızlık | “Stantta duramıyoruz, müşteriyi tutamıyoruz” |
Şikâyetler artar, kira iadesi veya indirimi talepleri gelir, bazı markalar AVM’den çekilmeyi bile düşünebilir.
4. HVAC Arızası Neden Olur?
- Yetersiz bakım ve filtre temizliği
- Fan motorlarının arızalanması
- Otomasyon sisteminde sensör hataları
- Dış hava damperlerinin arızalı kalması
- Soğutucu gaz kaçakları
- Egzoz sistemlerinin çalışmaması
- Yangın damperlerinin açık kalması (koku/ses yayılımı)
Çoğu zaman bu sorunlar erken fark edilmez. Ancak sistem tıkanmaya başladığında ilk tepki müşteriden gelir.
5. Kriz Yönetimi ve Önleyici Bakım Önerileri
HVAC arızası kriz yönetimi nasıl yapılmalı?
- Teknik ekip, BMS üzerinden sistemleri 7/24 izlemeli
- Kritik alanlar için CO₂, sıcaklık, nem sensörleri anlık izlenmeli
- Arıza durumunda “yerel soğutma/ısıtma” takviyesi sağlanmalı
- Kiracılar ve müşteriler şeffaf şekilde bilgilendirilmeli
Önleyici bakım planı:
| Periyot | İşlem |
| Aylık | Filtre temizliği, fan kontrolü |
| 3 Aylık | Kanalların iç kontrolü, drenaj kontrolü |
| 6 Aylık | Soğutucu sistem testi, sensör kalibrasyonu |
| Yıllık | Genel performans değerlendirmesi, otomasyon testi |
- Enerji Maliyeti ve Arıza Riski Arasındaki İlişki
HVAC sistemleri bina enerji tüketiminin %40–60’ını oluşturur.
Bakımı yapılmayan sistem:
- Daha fazla enerji tüketir
- Performansı düşer
- Arıza riski artar
- Müşteri kaybına neden olur
Yani sistemin verimli çalışması sadece arıza önlemek değil, ticari sürdürülebilirlik için de şarttır.
- İyi Çalışan Bir HVAC Sistemi AVM’ye Ne Kazandırır?
- Konforlu ortam → Ziyaret süresi uzar
- Temiz hava → Karar verme kalitesi artar
- Rahat yemek katı → Masa doluluğu artar
- Sinema konforu → Bilet satışı artar
- Mağaza içi süre artışı → Sepet büyüklüğü artar
- Kiracı memnuniyeti → Kontrat uzatma eğilimi artar
Hava Görünmez, Etkisi Ölçülür
HVAC sistemleri görünmeyebilir, ancak etkileri günlük satışlara, müşteri deneyimine ve kiracı ilişkilerine doğrudan yansır. Bir gün süren arıza, haftalar süren imaj kaybı oluşturabilir..
Unutmayın: “Bir alışveriş merkezinde memnuniyeti sürekli kılan ana etkenlerden birisi de havasıdır.”
İlker KURAN
Alperen Mühendislik Ltd. Şti.